МЕТАДЫЧНЫЯ РЭКАМЕНДАЦЫІ
па правядзенні ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі 1 верасня першага ўрока і мерапрыемстваў, прысвечаных Дню ведаў.
Для першага ўрока ў Дзень ведаў у 2017/2018 навучальным годзе рэкамендуецца тэма “Беларусь — мая Айчына!”. Першы ўрок на гэтую тэму павінен спрыяць фарміраванню ў навучэнцаў грамадзянскасці і патрыятызму, выхаванню ў падрастаючага пакалення пачуцця гордасці за краіну і яе герояў, павагі да яе дасягненняў, развіццю сацыяльнай і творчай актыўнасці, раскрыццю творчага патэнцыялу, фарміраванню актыўнай грамадзянскай пазіцыі, далучэнню да духоўна-маральнай культуры.
У сваім выступленні 1 ліпеня 2017 года на ўрачыстым сходзе, прысвечаным Дню Незалежнасці Беларусі, Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка падкрэсліў, што, “прайшоўшы праз выпрабаванні, беларусы заслужылі права жыць на свабоднай зямлі, у міры і дастатку, быць паўнапраўнымі ўдзельнікамі сусветных працэсаў. Гісторыя беларускай дзяржаўнасці заўсёды была няпростай. Але імкненне нашага народажыць у сваім доме было стрыжнем, які даваў сілу і ўмацоўваў яго дух” (1).
Пры правядзенні першага ўрока важна грунтавацца на ведах, атрыманых навучэнцамі на ўроках літаратуры, гісторыі, геаграфіі і інш. Мэтазгодна выкарыстоўваць на ўроку рэгіянальны матэрыял па гісторыі і сучасным развіцці вобласці (раёна, горада, вёскі). Улічваючы міжпрадметныя сувязі, педагог мае магчымасць здзейсніць разам са школьнікамі экскурс у гісторыю роднага горада (вёскі, школы, вуліцы і г.д.).
Эмацыянальна-каштоўнаснае ўспрыманне інфармацыі навучэнцамі будзе больш дзейсным пры ўключэнні ва ўрок музычных твораў, ілюстрацый, слайдаў, фотаздымкаў, мультымедыйных прэзентацый, шырокім выкарыстанні твораў беларускіх паэтаў і празаікаў, дзеячаў мастацтва, краязнаўчага матэрыялу, дзіцячых аўтарскіх работ, даведачных матэрыялаў і інш.
У правядзенні першага ўрока, а таксама ў мерапрыемствах, прысвечаных Дню ведаў і Дню беларускага пісьменства і сумесна з грамадскім аб’яднаннем “Саюз пісьменнікаў Беларусі” пажадана арганізаваць удзел беларускіх пісьменнікаў і паэтаў.
Важна звярнуць увагу на афармленне кабінета, у якім могуць быць прадстаўлены наступныя элементы: дзяржаўная сімволіка; Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь; ілюстраваная карта Беларусі; выстава кніг пра Беларусь; фотаздымкі (слайды) гістарычных мясцін і прыроды Беларусі; альбомы, стэнды, рэпрадукцыі карцін на беларускую тэматыку; дыскі з запісамі песень пра Беларусь і інш., творчыя работы навучэнцаў (рэферараты, праекты, сачыненні, вершы, малюнкі, плакаты, газеты, водзывы аб экскурсіях, макеты і г.д.) пра Беларусь; партрэты знакамітых дзеячаў гісторыі і культуры Беларусі (Еўфрасінні Полацкай, Францыска Скарыны, Янкі Купалы і інш.), якія ў сваіх творах і сваёй дзейнасці праславілі нашу краіну.
Падчас першага ўрока рэкамендуецца звярнуцца да вытокаў нацыянапьнай культуры беларускага народа, падкрэсліць ролю і значэнне Францыска Скарыны ў развіцці беларускага кнігадрукавання, цесную ўзаемасувязь і арганічнае адзінства славянскіх культурных традыцый, што будзе спрыяць фарміраванню ў падрастаючага пакалення любові і павагі да гісторыі і культуры беларускага народа, патрыятызму, цікавасці да чытання.
У змесце першага ўрока неабходна адзначыць, што 6 жніўня 1517 года ў Празе выйшла ў свет Біблія на старажытнабеларускай мове — “Псалтыр”, якую выдаў Францыск Скарына з Полацка. Менавіта гэтая дата лічыцца днём нараджэння беларускага кнігадрукавання, 500-годдзе якога адзначаецца сёлета.
На працягу 1517—1519 гадоўу Празе Францыск Скарына выпусціў у свет звыш 20 ілюстраваных біблейскіх кніг, перакпадзеных ім на зразумелую шырокаму чытачу мову. Кнігі Францыска Скарыны аказапі ўплыў на развіццё духоўнай культуры Беларусі і стымулявалі ўзнікненне кнігадрукавання ў Маскоўскай дзяржаве, распаўсюджвапіся ў шматлікіх рукалісных копіях.
500-годдзе беларускага кнігадрукавання мае сусветнае значэнне і ўнесена ў каляндар памятных дат ЮНЕСКА. У Мінску 14—15 верасня 2017 года пад эгідай ЮНЕСКА пройдзе Міжна-родны кангрэс “500 гадоў беларускага кнігадрукавання”. У гонар Скарыны названы вышэйшыя ўзнагароды Беларусі: ордэн Францыска Скарыны і медаль Францыска Скарыны (2).
У рамках юбілейных мерапрыемстваў з нагоды 500-годдзя беларускага кнігадрукавання РУП “Беларускае тэлеграфнае агенцтва” падрыхтавала тэматычны анімацыйны медыяпраект. Відэаролік “500 гадоў гісторыі беларускага кнігадрукавання” паведамляе пра з’яўленне першых кніг, дзейнасць Францыска Скарыны і іншых першадрукароў, а таксама знаёміць з развіццём выдавецкай справы ў сучаснай Беларусі. Пры правядзенні мерапрыемстваў, прысвечаных Дню ведаў, Дню беларускага пісьменства, можна прадэманстраваць відэаролік.
Падчас першага ўрока неабходна ўдзяліць увагу пытанням сацыяльна-эканамічнага развіцця нашай краіны, арыентаванага на няўхільны рост дабрабыту і павышэнне якасці жыцця грамадзян, задавапьненне іх матэрыяльных, сацыяльных і культурных інтарэсаў. У Год навукі важна падкрэсліць, што стварэнне інавацыйнай эканомікі з’яўляецца стратэгічным напрамкам развіцця нашай краіны.
Першы ўрок павінен спрыяць асэнсаванню навучэнцамі ідэі, што ў забеспячэнні дынамічна ўстойлівага развіцця эканомікі першарадная роля напежыць інавацыям, інавацыйнай дзейнасці, здольным забяспечыць бесперапыннае абнаўленне тэхналагічнай базы вытворчасці, асваенне і выпуск новай канкурэнтаздольнай прадукцыі, эфектыўнае пранікненне на сусветныя рынкі тавараў і паслуг.
У размове з навучэнцамі варта падкрэсліць, што ў нашай краіне вялікая ўвага ўдзяляецца фізічнай культуры і спорту. Палітыка дзяржавы нацэлена на тое, каб усім даць магчымасць займацца спортам. Высокія дасягненні ў спорце і наяўнасць спартыўных збудаванняў сусветнага класа сведчаць пра паспяховую рэалізацыю пастаўленых дзяржавай задач.
“Мінск па праве стаў спартыўнай сталіцай Еўропы. Сёння наша краіна ўсё часцей прымае прэстыжныя спаборніцтвы самага высокага ўзроўню. У 2019 годзе ў нас пройдуць Другія Еўрапейскія гульні, а ў 2021 — чэмпіянат свету па хакеі” (3).
Правядзенне першага ўрока павінна стаць яркім і запамінальным. У яго арганізацыі трэба адмовіцца ад шаблону і фармалізму. Неабходна максімальна ўцягнуць навучэнцаў кпаса ў актыўную дзейнасць. Асновай эмацыянальнага тону на ўроку павінна быць не забаўляльнасць, а займальнасць і захопленасць.
Добры вынік дае такая арганізацыя ўрока, капі педагог падтрымлівае мноства меркаванняў навучэнцаў, альтэрнатыўнасць. 3 гэтай мэтай рэкмендуецца традыцыйныя падыходы разна-стаіць актыўнымі метадамі і прыёмамі.
Першы ўрок можна правесці ў форме спаборніцтваў і гульняў: конкурс, турнір, дзелавая гульня, віктарына, мазгавая атака, інтэрв’ю, рэпартаж і г.д. Можна арганізаваць урок, заснаваны на нетрадыцыйных формах арганізацыі вучэбнага працэсу: урок мудрасці, урок-адкрыццё або ўрок, які нагадвае публічныя формы зносін (прэс-канферэнцыя, брыфінг, аўкцыён, бенефіс, рэгламентаваная дыскусія, панарама, тэлемост, рэпартаж, дыялог, “жывая газета”, вусны часопіс і інш.). Вялікую цікавасць і станоўчы водгук у дзяцей выклікаюць такія ўрокі, як завочная экскурсія, экскурсія ў мінулае, урок-падарожжа, прагулка, выкарыстаннетакіх форм работы, як брэйн-рынг, філасофскі стол, фотавыстава, прэзентацыя праектаў і інш. Таксама можна прапанаваць навучэнцам прадэманстраваць у цікавай форме іх творчыя і працоўныя дасягненні ў летні перыяд (аматарскія відэафільмы, фотаэкспазіцыі, літаратурныя замалёўкі; работы па добраўпарадкаванні тэрыторыі, гісторыка-культурных, прыродных і сацыяльных аб’ектаў і інш.).
У музеях устаноў адукацыі да першага ўрока можна арганізаваць тэматычныя выставы, аформіць экспазіцыі, створаныя з матэрыялаў і рэчавых экспанатаў, сабраных у час летніх турысцкіх паходаў, правесці сустрэчы з удзельнікамі падзей, матэрыялы пра якія прадстаўлены ў музеях, прадугледзіць падрыхтоўку навучэнцаў-экскурсаводаў.
У першы дзень новага навучальнага года можна правесці экскурсіі ў Нацыянапьны гістарычны музей і Нацыянальную бібліятэку Рэспублікі Беларусь, у рэгіянальныя музеі.
Значнай падзвяй дпя навучэнцаў можа стаць наведванне філіяла Нацыянальнага гістарычнага музея “Музей сучаснай беларускай дзяржаўнасці’. Экспазіцыя музея ахоплівае перыяд сучаснай гісторыі Рэспублікі Беларусь і прысвечана палітычнаму, эканамічнаму, навуковаму, культурнаму і спартыўнаму жыццю краіны. Збор музея складае каля 4 тысяч адзінак захоўвання, 800 з якіх прадстаўлены ў экспазіцыі.
У Мінску адкрыты для наведвання школьнікамі ўсіх узроста вых груп музей мініяцюр славутасцей Беларусі “Краіна міні’, экспаэіцыя якога зараз прадстаўлена 15 мініяцюрнымі экспанатамі (Нацыянальная бібліятэка Рэспублікі Беларусь, Нясвіжскі і Гомельскі палацавапаркавыя комплексы, Камянецкая вежа, Косаўскі замак, Каложская царква, Крэўскі замак і інш.), а ў перспектыве дасягне 70 мініяцюр. Экскурсіі праводзяцца ў інтэрактыўным фармаце на рускай, беларускай, англійскай мовах.
Падчас падрыхтоўкі і правядзення першага ўрока педагогам трэба выбіраць форму і метады з улікам узросту навучэнцаў, акцэнтуючы ўвагу ў першую чаргу на іх максімальным далучэнні да арганізацыі і правядзення ўрока.
На першым уроку кожны першакласнік краіны атрымае ў падарунак кнігу “Беларусь — наша Радзіма. Падарунак Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь А.Р.Лукашэнкі першакласніку”. Выданне выпускаецца з электронным DVD-дадаткам. Вучэбны дапаможнік праз яркія ілюстрацыі расказвае першакласнікам пра Беларусь. На ЭУБ змяшчаецца дадатковая інфармацыя для прагляду і слухання, арганізаваная ў 25 мультымедыйных прэзентацыях, а таксама 75 інтэрактыўных гульняў і заданняў — віктарын, пазлаў, электронных размалёвак і інш. Дынамічныя прэзентацыі і гульнявыя заданні-трэнажоры павышаюць матывацыю навучэнцаў і дазваляюць настаўніку выкарыстоўваць гульню для дасягнення вучэбных і выхаваўчых мэт. Змест урока рэкамендуецца адбіраць з выкарыстаннем матэрыялу гэтай кнігі.
Першы ўрок і іншыя мерапрыемствы, якія праводзяцца ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі ў першы дзень новага навучальнага года, павінны стаць імпульсам для ўсёй ідэапагічнай і выхаваўчай работы, накіраванай на фарміраванне гра-мадзянска-патрыятычных і духоўна-маральных якасцей асобы навучэнцаў, заснаваных на дзяржаўных і агульначалавечых каштоўнасцях, паважлівых і клапатлівых адносінах да нацыянальнай культуры, дзяржаўнай ідэалогіі, гістарычных традыцый беларускага народа. Скачать информацию по “Дню беларускага пісьменства – 2017”
СКАЧАТЬ ТЕКСТ “Методические рекомендации …“
Скачать информацию по “Дню беларускага пісьменства – 2017”
МЕТОДИЧЕСКИЕ РЕКОМЕНДАЦИИ
по проведению в учреждениях общего среднего образования
1 сентября первого урока и мероприятий,
посвященных Дню знаний
Для первого урока в День знаний в 2017/2018 учебном году рекомендуется тема «Беларусь – мая Айчына!». Первый урок на данную тему должен способствовать формированию у обучающихся гражданственности и патриотизма, воспитанию у подрастающего поколения чувства гордости за страну и ее героев, уважения к ее достижениям, развитию социальной и творческой активности, раскрытию творческого потенциала, формированию активной гражданской позиции, приобщению к духовно-нравственной культуре.
В своем выступлении 1 июля 2017 года на торжественном собрании, посвященном Дню Независимости Беларуси, Президент Республики Беларусь Александр Григорьевич Лукашенко подчеркнул, что, «пройдя сквозь испытания, белорусы заслужили право жить на свободной земле, в мире и достатке, быть полноправными участниками мировых процессов. История белорусской государственности всегда была непростой. Но стремление нашего народа жить в своем доме было стержнем, который давал силу и укреплял его дух»[1].
При проведении первого урока важно опираться на знания, полученные обучающимися на уроках литературы, истории, географии и др. Целесообразно использовать на уроке региональный материал по истории и современному развитию области (района, города, деревни). Опираясь на межпредметные связи, педагог имеет возможность совершить вместе со школьниками экскурс в историю родного города (села, школы, улицы и т. д.).
Эмоционально-ценностное восприятие информации учащимися будет более действенным при включении в урок музыкальных произведений, иллюстраций, слайдов, фотографий, мультимедийных презентаций, широком использовании произведений белорусских поэтов и прозаиков, деятелей искусства, краеведческого материала, детских авторских работ, справочных материалов и др.
В проведении первого урока, а также в мероприятиях, посвященных Дню знаний и Дню белорусской письменности, совместно с общественным объединением «Союз писателей Беларуси» следует организовать участие белорусских писателей и поэтов.
Важно обратить внимание на оформление кабинета, в котором могут быть представлены следующие элементы: государственная символика; Конституция Республики Беларусь; иллюстрированная карта Беларуси; выставка книг о Беларуси; фотографии (слайды) исторических мест и природы Беларуси; альбомы, стенды, репродукции картин на белорусскую тематику; диски с записями песен о Беларуси и др.; творческие работы учащихся (рефераты, проекты, сочинения, стихи, рисунки, плакаты, газеты, отзывы об экскурсиях, макеты и т. д.) о Беларуси; портреты знаменитых деятелей истории и культуры Беларуси (Евфросинии Полоцкой, Франциска Скорины, Янки Купалы и др.), в своих произведениях и своей деятельностью прославивших нашу страну.
В ходе первого урока рекомендуется обратиться к истокам национальной культуры белорусского народа, подчеркнуть роль и значение Франциска Скорины в развитии белорусского книгопечатания, тесную взаимосвязь и органическое единство славянских культурных традиций, что будет способствовать формированию у подрастающего поколения любви и уважения к истории и культуре белорусского народа, патриотизма, интереса к чтению.
В содержании первого урока следует отметить, что 6 августа 1517 года в Праге вышла в свет Библия на древнебелорусском языке – «Псалтырь», которую издал Франциск Скорина из Полоцка. Именно эта дата считается днем рождения белорусского книгопечатания, 500-летие которого отмечается в этом году.
В течение 1517-1519 годов в Праге Франциск Скорина выпустил в свет свыше 20 иллюстрированных библейских книг, переведенных им на понятный широкому читателю язык. Книги Франциска Скорины оказали влияние на развитие духовной культуры Беларуси и стимулировали возникновение книгопечатания в Московском государстве, распространялись в многочисленных рукописных копиях.
Дата 500-летия белорусского книгопечатания имеет мировую значимость и внесена в календарь памятных дат ЮНЕСКО. В Минске 14-15 сентября 2017 года под эгидой ЮНЕСКО пройдет Международный конгресс «500 лет белорусского книгопечатания». В честь Скорины названы высшие награды Беларуси: орден Франциска Скорины и медаль Франциска Скорины[2].
В рамках юбилейных мероприятий по случаю 500-летия белорусского книгопечатания РУП «Белорусское телеграфное агентство» подготовило тематический анимационный медиапроект. Видеоролик «500 лет истории белорусского книгопечатания» повествует о появлении первых книг, деятельности Франциска Скорины и других первопечатников, а также знакомит с развитием издательского дела в современной Беларуси. При проведении мероприятий, посвященных Дню знаний, Дню белорусской письменности, можно осуществить демонстрацию видеоролика.
В ходе первого урока необходимо уделить внимание вопросам социально-экономического развития нашей страны, ориентированного на неуклонный рост благосостояния и повышение качества жизни граждан, удовлетворение их материальных, социальных и культурных интересов. В Год науки важно подчеркнуть, что создание инновационной экономики является стратегическим направлением развития нашей страны.
Первый урок должен способствовать осмыслению обучающимися идеи о том, что в обеспечении динамически устойчивого развития экономики первостепенная роль принадлежит инновациям, инновационной деятельности, способным обеспечить непрерывное обновление технологической базы производства, освоение и выпуск новой конкурентоспособной продукции, эффективное проникновение на мировые рынки товаров и услуг.
В беседе с учащимися следует подчеркнуть, что в нашей стране большое внимание уделяется физической культуре и спорту. Политика государства нацелена на то, чтобы всем предоставить возможность заниматься спортом. Высокие достижения в спорте и наличие спортивных сооружений мирового класса свидетельствуют об успешной реализации поставленных государством задач.
«Минск по праву стал спортивной столицей Европы. Сегодня наша страна все чаще принимает престижные состязания самого высокого уровня. В 2019 году у нас пройдут Вторые Европейские игры, а в 2021 – чемпионат мира по хоккею»[3].
Проведение первого урока должно стать ярким и запоминающимся. В организации урока нужно отказаться от шаблона, а в проведении – от формализма. Необходимо максимально вовлечь учащихся класса в активную деятельность. Основой эмоционального тона на уроке должна быть не развлекательность, а занимательность и увлеченность.
Хороший результат показывает такая организация урока, когда педагог поддерживает множественность мнений обучающихся, альтернативность. С этой целью рекомендуется традиционные подходы разнообразить активными методами и приемами.
Первый урок можно провести в форме соревнований и игр: конкурс, турнир, деловая игра, викторина, мозговая атака, интервью, репортаж, и т п. Можно построить урок, основанный на нетрадиционных формах организации учебного процесса: урок мудрости, откровение или урок, напоминающий публичные формы общения: пресс-конференция, брифинг, аукцион, бенефис, регламентированная дискуссия, панорама, телемост, репортаж, диалог, «живая газета», устный журнал и др. Большой интерес и положительный отзыв у детей вызывают такие уроки, как заочная экскурсия, экскурсия в прошлое, урок-путешествие, прогулка, использование таких форм работы как брейн-ринг, философский стол, фотовыставка, презентация проектов и др. Также можно предложить учащимся продемонстрировать в увлекательной форме их творческие и трудовые достижения в летний период, (любительские видеофильмы, фотоэкспозиции, литературные зарисовки, выполненные работы по благоустройству территории, историко-культурных, природных и социальных объектов и др.).
В музеях учреждений образования к первому уроку можно организовать тематические выставки, оформить экспозиции, созданные из материалов и вещественных экспонатов, собранных во время летних туристских походов, провести встречи с участниками событий, материалы о которых представлены в музеях, предусмотреть подготовку учащихся-экскурсоводов.
В первый день нового учебного года можно провести экскурсии в Национальный исторический музей и Национальную библиотеку Республики Беларусь, в региональные музеи.
Значимым событием для обучающихся может стать посещение филиала Национального исторического музея «Музей современной белорусской государственности». Экспозиция музея охватывает период современной истории Республики Беларусь и посвящена политической, экономической, научной, культурной и спортивной жизни страны. Собрание музея составляет около 4 тыс. единиц хранения, 800 из которых представлены в экспозиции.
В г. Минске открыт для посещения школьниками всех возрастных групп музей миниатюр достопримечательностей Беларуси «Страна мини», экспозиция которого в настоящий момент представлена 15 миниатюрными экспонатами (Национальная библиотека Республики Беларусь, Несвижский и Гомельский дворцово-парковые комплексы, Каменецкая башня, Коссовский замок, Коложская церковь, Кревский замок и др.), а в перспективе достигнет 70 миниатюр. Экскурсии проводятся в интерактивном формате на русском, белорусском, английском языках.
В процессе подготовки и проведения первого урока педагогам следует выбирать форму и методы проведения урока с учетом возраста учащихся, акцентируя внимание, в первую очередь, на максимальном вовлечении в его организацию и проведение самих обучающихся.
На первом уроке каждый первоклассник страны получит в подарок книгу «Беларусь – наша Радзіма. Падарунак Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь А.Р.Лукашэнкі першакласніку». Издание выпускается с электронным DVD-приложением. Учебное пособие с помощью ярких иллюстраций рассказывает первоклассникам о Беларуси. На DVD содержится дополнительная информация для просмотра и слушания, организованная в 25 мультимедийных презентаций, а также 75 интерактивных игр и заданий – викторин, пазлов, электронных раскрасок и др. Динамичные презентации и игровые задания-тренажеры повышают мотивацию обучающихся и позволяют учителю использовать игровой момент для достижения учебных и воспитательных целей. Содержание урока рекомендуется строить с использованием материала этой книги.
Первый урок и другие мероприятия, проводимые в учреждениях общего среднего образования в первый день нового учебного года, должны стать импульсом для всей идеологической и воспитательной работы, направленной на формирование гражданско-патриотических и духовно-нравственных качеств личности обучающихся, основанных на государственных и общечеловеческих ценностях, уважительном и бережном отношении к национальной культуре, государственной идеологии, историческим традициям белорусского народа.